انسداد مجرای اشکی

اشک ها معمولاً از طریق لوله های کوچکی به نام مجرای اشک از چشم خارج می شوند که از چشم به سمت بینی کشیده می شوند. اگر مجرای اشک باز نشود یا مسدود شود، اشک به درستی از چشم خارج نمی‌شود. مجرا ممکن است پر از مایع شده و متورم، ملتهب و گاهی عفونی شود. انسداد مجرای اشکی (blocked tear duct) اغلب در نوزادان اتفاق می افتد، اگرچه ممکن است در هر سنی رخ دهد. اغلب اوقات، تا زمانی که کودک شما 6 ماهه شود، مجاری اشکی مسدود شده در نوزادان خود به خود از بین می رود.

سیستم اشکی چگونه کار می‌کند؟

سیستم اشکی دارای چندین جزء است. غدد اشکی بالای هر چشم، اشک تولید می‌کنند و آن‌ها را از طریق منافذ یا مجاری کوچک رها می‌کنند. پلک بالایی هر بار که پلک می زنید، این اشک ها را پخش می کند. اشک های اضافی و هر گونه زباله روی سطح چشم از طریق سوراخ های ریز (puncta) در گوشه داخلی چشم شما تخلیه می‌شود.

تولید، توزیع و تخلیه اشک برای مرطوب و سالم نگه داشتن چشم مهم است. اما گاهی اوقات، یک مجرا مسدود می شود و اشک دیگر قادر به تخلیه نیست. هنگامی که این اتفاق می افتد، ممکن است متوجه پارگی بیش از حد شوید. زیرا مایع اشک از پلک های پایینی شما سرریز می شود.

چه عواملی باعث انسداد مجرای اشکی می‌شود؟

علت‌های مسدود شدن مجرای اشک در کودکان عبارتند از:

• عدم باز شدن طبیعی بافت نازک انتهای مجرای اشکی. این شایع ترین علت است.
• عفونت ها
• رشد غیر طبیعی استخوان بینی که به مجرای اشک فشار وارد می کند و آن را می بندد.
• منافذ بسته یا توسعه نیافته در گوشه چشم که در آن اشک به مجرای اشک تخلیه می شود.

مجاری اشکی مسدود شده ممکن است در بزرگسالان ایجاد شود.

در بزرگسالان، انسداد مجرای اشک ممکن است به دلیل آسیب به استخوان ها یا بافت های اطراف چشم یا به دلیل اختلال دیگری باشد که گاهی به پیری مربوط می شود. به عنوان مثال، مسدود شدن مجرای اشک ممکن است به دلیل ضخیم شدن پوشش مجرای اشک، بافت یا ساختارهای غیر طبیعی در بینی، یا مشکلات ناشی از جراحی روی یا اطراف بینی باشد.

هر گونه آسیبی که بر مجرای اشکی یا ساختار استخوانی اطراف آنها تأثیر بگذارد، می تواند منجر به مسدود شدن مجاری اشکی شود.

علائم انسداد مجرای اشکی چیست؟

علائم و نشانه‌ها اغلب فقط یک چشم را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بعضی از علائم در زیر بیان شده‌اند.

• پارگی شدید: این ممکن است از خیس به نظر رسیدن چشم گرفته تا ریزش اشک روی گونه باشد.
• ایجاد مخاط زرد یا سفید در گوشه چشم: ممکن است پلک ها به هم بچسبند.
• قرمزی و تورم دور چشم یا بینی: این می تواند در اثر عفونت در سیستم تخلیه چشم، مانند داکریوسیستیت، ایجاد شود. در موارد شدید، عفونت می تواند به پلک ها نیز سرایت کند. عفونت شدید می تواند باعث تب، درد، افزایش قرمزی و تورم، و مخاط یا چرک در چشم شود.
• تاری دید

نوزادانی که مجاری اشکی را مسدود کرده‌اند معمولاً در چند روز اول تا چند هفته اول پس از تولد علائمی را نشان می‌دهند. علائم مسدود شدن مجرای اشک ممکن است پس از یک عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، مانند سرماخوردگی یا عفونت سینوسی، بدتر شود. باد، سرما و نور خورشید نیز ممکن است علائم را بدتر کنند.

نحوه تشخیص مجرای اشک مسدود شده

برای تشخیص انسداد مجرای اشکی، بهترین متخصص چشم یک معاینه کامل چشم انجام می‌دهد. و از چند آزمایش برای تعیین میزان تخلیه اشک بیمار استفاده می‌کند. در طول ویزیت ممکن است یک یا چند آزمایش زیر برای شناسایی علت و محل انسداد انجام شود:

درمان انسداد مجرای اشکی

در درمان مجرای اشکی مسدود شده، هدف از بین بردن انسداد است تا سیستم تخلیه اشک مجددا به درستی جریان یابد. چشم پزشکان معمولا یک روش محافظه کارانه را برای درمان مجاری اشکی مسدود شده توصیه می کنند. زیرا اکثر موارد خود به خود در عرض چند ماه برطرف می شوند.

در نوزادان، مجاری مسدود شده معمولا در چند ماه اول زندگی برطرف می‌شوند. اگر این کار را انجام ندهند، متخصص چشم ممکن است به والدین آموزش دهد که چگونه یک روش ماساژ ویژه را که برای کمک به باز شدن مجرای اشکی طراحی شده است انجام دهند. هنگامی که مجرای مسدود شده در کودکان یا بزرگسالان در اثر آسیب رخ می دهد، بهتر است به آن زمان بدهید. زیرا ممکن است پس از کاهش تورم، انسداد برطرف شود.

گزینه های درمانی کم تهاجمی

هنگامی که زمان مشکل را حل نمی کند، گام بعدی این است که یکی از درمان های کم تهاجمی موجود را امتحان کنید. جراحان چشم با تکنیک های جدیدی که می توانند وضعیت شما را بدون جراحی سرزده حل کنند، مجرب هستند:

گشاد کردن، پروبینگ و شستشو

همانطور که در بالا ذکر شد، این ممکن است به عنوان یک آزمایش تشخیصی برای شناسایی علت انسداد نیز استفاده شود. در طول این درمان، دهانه مجرای اشک به آرامی با استفاده از ابزار اتساع مخصوص باز می شود. سپس یک پروب کوچک و نازک از طریق دهانه وارد می شود. سپس یک پروب کوچک و نازک از طریق دهانه وارد می شود. و از طریق کل سیستم تخلیه اشک تا زمانی که از طریق بینی خارج شود، رد می شود.

اتساع کاتتر با بالون

این درمان ممکن است در صورتی انجام شود که مجاری اشک به دلیل زخم یا التهاب مسدود شده باشد. در طی این عمل، یک کاتتر کوچک با یک بالون در نوک بینی از طریق بینی وارد مجرای زیرین اشکی می شود. هنگامی که کاتتر در جای خود قرار گرفت، بالون باد و تخلیه می شود، که برای باز کردن مسیر برای رفع گرفتگی عمل می کند.

استنت گذاری یا لوله گذاری

در طی این درمان، یک لوله کوچک از یک یا هر دو دهانه دقیق عبور داده می شود. و از طریق سیستم تخلیه اشک عبور می کند تا از بینی خارج شود. سپس لوله ها تا 3 ماه در چشم(ها) باقی می مانند.

چه زمانی جراحی لازم است؟

جراحی تنها در صورتی باید انجام شود که یک درمان کمتر تهاجمی، مجرای اشکی مسدود شده را برطرف نکند. دکتر آرش میرمحمد صادقی هر ساله بیماران زیادی را با شرایط مشابه ملاقات می کند. و یک برنامه درمانی شخصی برای شما آماده می کند تا بهترین نتیجه ممکن را به شما ارائه دهد.

داکریوسیستورینوستومی (Dacryocystorhinostomy)، روش جراحی که برای رفع انسداد مجرای اشکی استفاده می شود، می تواند تحت بیهوشی عمومی یا موضعی انجام شود. هدف از این جراحی ایجاد یک گذرگاه جدید برای تخلیه اشک به داخل بینی می باشد. گذرگاه جدید کیسه بینی اشکی را به طور کامل دور می زند، زیرا این محل شایع ترین محل انسدادهای مداوم است که از طریق روش های کمتر تهاجمی قابل حل نیست. استنت‌ها یا لوله‌ها برای باز نگه داشتن مسیرهای تازه ایجاد شده در حین بهبودی بدن استفاده می‌شوند که ممکن است تا 3 ماه طول بکشد.

هنگامی که توسط بهترین متخصص چشم انجام می شود، داکریوسیستورینوستومی می تواند یک درمان بسیار موثر برای مجاری مسدود شده باشد. از آنجایی که این جراحی به چنین ساختار ظریف و مهم صورت می پردازد، مهم است که توسط یک چشم پزشک یا جراح چشم که در انجام داکریوسیستورینوستومی تجربه بالایی دارد، به ویژه یک متخصص اکولوپلاستیک، انجام شود.

خلاصه کلام

مسدود شدن مجرای اشکی زمانی رخ می دهد که سیستم تخلیه اشک به طور جزئی یا کامل مسدود شود. در حالی که انسداد مجرای اشکی اغلب در نوزادان دیده می شود، می تواند در هر سنی رخ دهد و دلایل مختلفی داشته باشد.

در بیشتر موارد مسدود شدن مجاری اشک بدون مداخله پزشکی برطرف می شود و هیچ مشکل دائمی چشمی ایجاد نمی کند. با این حال، در برخی موارد، مجرای اشکی مسدود شده نیاز به درمان پزشکی دارد. و ممکن است نشان دهنده مشکل جدی تری مانند تومور باشد. به این ترتیب، اگر از انسداد مجرای اشک رنج می برید، مهم است که به دکتر آرش میرمحمد صادقی، بهترین متخصص چشم در ایران مراجعه کنید.