انحراف چشم در کودکان چیست؟ آیا تا به حال متوجه شده‌اید که چشم کودک شما به طور غیرطبیعی به یک طرف متمایل می‌شود یا یکی از چشم‌هایش به درستی به سمت هدف نگاه نمی‌کند؟ این مشکل که به آن استرابیسم یا انحراف چشم گفته می‌شود، می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و بر روند طبیعی رشد کودک تاثیر بگذارد.
اگرچه ممکن است در ابتدا نگران‌کننده به نظر برسد، اما با تشخیص و درمان مناسب، بسیاری از کودکان می‌توانند به دید طبیعی خود بازگردند. در این مطلب، به بررسی علل، نشانه‌ها و روش‌های تشخیص این اختلال در کودکان خواهیم پرداخت.
️توضيحات دكتر آرش مير محمد صادقي در مورد انحراف چشم (استرابيسم)
انحراف چشم در کودکان چیست؟
هر نوزادی که بیش از 3 ماهگی همچنان از استرابیسم رنج می برد. باید برای بررسی های بیشتر به مراقبت های ثانویه ارجاع داده شود. اکثریت قریب به اتفاق انحراف چشم در کودکان خوش خیم خواهد بود. و می توان به طور معمول برای بررسی بیشتر ارجاع داده شود. با این حال، اگر علائم قرمز وجود داشته باشد. کودک باید فورا (در عرض چند روز) به پزشک ارجاع داده شود.
هشدارهای قرمز❌
استرابیسم می تواند نشانه ای از پاتولوژی چشمی همزیستی باشد، به عنوان مثال، رتینوبلاستوما یا آسیب شناسی داخل جمجمه، در مواردی که تومور نیاز به درمان فوری دارد. اگر این مشکوک باشد، باید تحت نظر بهترین دکتر چشم پزشک کودکان گرفته شود. سایر علائم قرمز عبارتند از:
- رفلکس قرمز غیر طبیعی
- حالت دور شدگی محدود
- دوبینی
- سردرد
- نیستاگموس یا لرزش چشم (نوسان غیر ارادی، تکراری، چشم به پهلو)
- صورت به پهلو چرخیده
- سایر ویژگی های عصبی: استرابیسم می تواند با بیماری های عصبی مانند فلج مغزی همراه باشد.
علت انحراف چشم در کودکان
علت انحراف چشم در کودکان می‌تواند متنوع باشد و به عواملی چون ژنتیک، مشکلات عصبی و عضلانی یا بیماری‌های چشمی مرتبط باشد. در اینجا به برخی از علل اصلی انحراف چشم در کودکان اشاره می‌کنیم:
1. ژنتیک
یکی از شایع‌ترین علل انحراف چشم در کودکان، وراثت است. اگر یکی از والدین یا افراد نزدیک به کودک مبتلا به انحراف چشم باشند، احتمال بروز این مشکل در کودک بیشتر می‌شود.
2. مشکلات عضلانی
انحراف چشم می‌تواند به دلیل ضعف یا عدم هماهنگی در عضلات چشم رخ دهد. این عضلات که مسئول حرکت چشم هستند، ممکن است نتواسته باشند به طور صحیح و هماهنگ عمل کنند.
3. مشکلات عصبی
اختلالات عصبی، مانند آسیب به اعصاب کنترل‌کننده حرکات چشم یا بیماری‌هایی نظیر فلج مغزی، می‌توانند باعث انحراف چشم شوند.
4. بیماری‌های چشمی
برخی مشکلات چشمی مانند آب مروارید یا نزدیک‌بینی شدید (میوپیا) می‌توانند باعث انحراف چشم شوند، زیرا چشم نمی‌تواند تصاویر را به درستی روی شبکیه متمرکز کند.
5. مشکلات بینایی
در برخی موارد، کودکان ممکن است یکی از چشم‌هایشان را برای جبران ضعف بینایی در چشم دیگر منحرف کنند. این نوع انحراف معمولاً در نتیجه مشکلاتی مانند دوربینی یا نزدیک‌بینی شدید ایجاد می‌شود.
تشخیص به موقع و درمان مناسب می‌تواند از پیشرفت انحراف چشم در کودکان جلوگیری کرده و به کودک کمک کند تا بینایی طبیعی خود را بازیابد.
تشخیص انحراف چشم در کودکان چگونه است؟
تشخیص انحراف چشم در کودکان معمولاً توسط پزشک متخصص چشم انجام می‌شود و می‌تواند شامل مراحل مختلفی باشد. از آنجا که انحراف چشم ممکن است در ابتدا به‌طور واضح قابل مشاهده نباشد، تشخیص زودهنگام اهمیت زیادی دارد. در اینجا برخی از روش‌های تشخیص انحراف چشم در کودکان آورده شده است:
مشاهده دقیق علائم بالینی
اولین گام در تشخیص انحراف چشم، مشاهده رفتار کودک است. اگر چشم کودک به طور مداوم یا در زمان‌هایی خاص به یک طرف منحرف شود، یا یکی از چشم‌ها نتواند به درستی به سمت هدف نگاه کند، ممکن است نشان‌دهنده انحراف چشم باشد.
معاینه فیزیکی
پزشک ممکن است از کودک بخواهد تا به اجسام یا نورهای مختلف نگاه کند تا بررسی کند که چشم‌ها چگونه حرکت می‌کنند و آیا هر دو چشم در جهت یکسانی قرار دارند یا نه.
آزمون‌های بینایی
برای تشخیص مشکلات بینایی مانند نزدیک بینی یا دوربینی، پزشک ممکن است آزمایش‌های بینایی مانند تست ارزیابی بینایی چشم را انجام دهد تا ببیند آیا یکی از چشم‌ها برای جبران ضعف بینایی به سمت دیگری منحرف می‌شود.
آزمون انکساری
در این آزمایش، پزشک از ابزارهایی برای بررسی وضعیت انکساری چشم‌ها استفاده می‌کند تا تشخیص دهد که آیا انحراف چشم به دلیل مشکلات بینایی مانند دوربینی یا نزدیک‌بینی و آستیگمات در کودکان ایجاد شده است.
تست هماهنگی چشم‌ها
پزشک ممکن است با استفاده از ابزارهای ویژه، هماهنگی بین حرکات چشم‌ها را بررسی کند. این آزمایش می‌تواند نشان دهد که آیا عضلات چشم قادر به هماهنگی صحیح هستند یا خیر.
آزمون‌های تصویربرداری
در برخی موارد، پزشک ممکن است از تکنولوژی‌های تصویربرداری مانند اسکن‌های چشم استفاده کند تا مشکلات ساختاری در عضلات یا اعصاب چشم را شناسایی کند.
آزمون‌های عصبی
اگر پزشک به مشکلات عصبی مشکوک باشد، ممکن است آزمایش‌های مربوط به عملکرد اعصاب چشم را انجام دهد تا مطمئن شود که هیچ اختلال عصبی در کنترل حرکت چشم‌ها وجود ندارد.
تشخیص دقیق و زودهنگام انحراف چشم در کودکان می‌تواند باعث انتخاب درمان مناسب و پیشگیری از مشکلات بینایی بلندمدت در کودک شود. بنابراین، اگر شما متوجه علائم انحراف چشم در کودک خود شوید، بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.
علائم استرابیسم در کودکان
استرابیسم یا انحراف چشم در کودکان می‌تواند با علائم مختلفی همراه باشد که گاهی به راحتی قابل تشخیص نیستند. این علائم معمولاً بستگی به نوع و شدت انحراف چشم دارد. در اینجا برخی از علائم شایع استرابیسم در کودکان آورده شده است:
1. انحراف چشم‌ها
واضح‌ترین علامت استرابیسم، انحراف یکی یا هر دو چشم به طرفین مختلف است. این انحراف می‌تواند به سمت چپ، راست، بالا یا پایین باشد و ممکن است موقتی یا دائمی باشد.
2. عدم هماهنگی چشم‌ها
در کودکان مبتلا به استرابیسم، چشم‌ها ممکن است نتوانند به طور هماهنگ و همزمان روی یک هدف متمرکز شوند. به این معنی که یکی از چشم‌ها ممکن است به درستی حرکت نکند یا به یک طرف منحرف شود.
3. چشم‌های خسته یا متشنج
کودک ممکن است به نظر برسد که برای تمرکز بر روی یک شیء یا انجام کارهای ساده مانند خواندن یا تماشای تلویزیون، بیش از حد تلاش می‌کند. این ممکن است به دلیل تلاش برای جبران انحراف چشم باشد.
4. کج کردن سر یا چشمک زدن مکرر
برخی از کودکان ممکن است برای جبران انحراف چشم، سر خود را به صورت غیرعادی کج کنند یا به طور مکرر چشم‌های خود را بچرخانند یا چشمک بزنند تا بتوانند بهتر ببینند.
5. عدم توجه به تصاویر یا اشیاء
کودک ممکن است در تمرکز بر روی اشیاء و تصاویر دچار مشکل شود، به ویژه اگر انحراف چشم باعث تاری دید یا دوگانگی دید شود.
6. مشکلات بینایی
در بعضی از موارد، انحراف چشم می‌تواند به مشکلات بینایی مانند دوبینی (دیدن دو تصویر از یک شیء) منجر شود. این مشکل معمولاً زمانی رخ می‌دهد که هر چشم تصویر متفاوتی از محیط اطراف ببیند.
7. سر درد یا درد چشم
در برخی موارد، کودک ممکن است از سردرد یا درد در ناحیه چشم‌ها شکایت کند، به ویژه زمانی که در تلاش برای تمرکز بر روی یک شیء است.
اگر این علائم را در کودک خود مشاهده کردید، بهتر است برای بررسی و تشخیص دقیق‌تر به پزشک مراجعه کنید. تشخیص و درمان زودهنگام استرابیسم می‌تواند از بروز مشکلات بیشتر در آینده جلوگیری کند و به کودک کمک کند تا بینایی بهتری داشته باشد.
نتیجه گیری
انحراف چشم در کودکان، اگرچه ممکن است در ابتدا نگران‌کننده به نظر برسد، اما با تشخیص و درمان به موقع می‌توان از بروز مشکلات جدی‌تر در بینایی و عملکرد چشم جلوگیری کرد. این اختلال می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و از ضعف عضلات چشم تا مشکلات عصبی و بینایی را شامل شود. بنابراین، شناسایی علائم به سرعت و مشاوره با پزشک متخصص می‌تواند کمک بزرگی به بهبود وضعیت کودک و پیشگیری از عواقب بلندمدت باشد. با درمان‌های مناسب، بسیاری از کودکان می‌توانند به دید طبیعی خود بازگردند و از فعالیت‌های روزمره خود لذت ببرند.
